Ba Lan đang phải đối mặt với một đợt bùng phát dịch tả heo châu Phi (ASF) thứ 42 trong năm 2024, điều này đánh dấu một thách thức lớn đối với ngành chăn nuôi heo và nông nghiệp của quốc gia. ASF là một bệnh truyền nhiễm gây thiệt hại nặng nề cho đàn heo và kinh tế nông nghiệp tại nhiều nước châu Âu, đặc biệt là các quốc gia có ngành chăn nuôi phát triển mạnh như Ba Lan.
ASF là một loại bệnh do virus gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến heo nhà và heo hoang dã, với tỷ lệ tử vong lên đến 100%. Bệnh lan truyền thông qua việc tiếp xúc với các chất thải, thịt heo nhiễm bệnh, hoặc môi trường bị ô nhiễm. Dịch tả heo châu Phi không ảnh hưởng đến con người, nhưng hậu quả mà nó để lại cho ngành công nghiệp thịt heo là rất nghiêm trọng.
Đợt bùng phát tại Grabowo – Thành phố Stargard
Trong lần bùng phát mới nhất vào tháng 8/2024, Ban Thanh tra Thú y của Ba Lan đã phát hiện dịch tả ASF tại một trang trại heo ở Grabowo, Thành phố Stargard, thuộc Quận Stargard, tỉnh West Pomeranian. Trang trại này có tổng cộng 17 con heo, nằm trong khu vực hạn chế theo Phần III của Phụ lục I của Quy định thực hiện Ủy ban EU (2023/594) và Quy định EU (2024/2187). Điều này đồng nghĩa với việc toàn bộ khu vực đã được thiết lập các biện pháp cách ly nghiêm ngặt để ngăn chặn sự lây lan của dịch.
ASF không phải là một vấn đề mới đối với Ba Lan. Kể từ tháng 1 năm 2024, quốc gia này đã phải đối mặt với nhiều đợt bùng phát ASF, chủ yếu tập trung ở phía Bắc, đặc biệt là khu vực Greater Ba Lan, nơi có mật độ trang trại chăn nuôi heo cao nhất. Từ năm 2023 đến nay, tình hình dịch bệnh không những không giảm mà còn trở nên phức tạp hơn do sự lan rộng của virus.
Các biện pháp ứng phó của chính phủ Ba Lan
Chính phủ Ba Lan và Ban Thanh tra Thú y đã nhanh chóng triển khai các biện pháp khẩn cấp để kiểm soát và dập tắt dịch bệnh. Những biện pháp này bao gồm cách ly vùng dịch, tiêu hủy heo bị nhiễm bệnh, khử trùng các trang trại và phương tiện vận chuyển, cũng như tăng cường kiểm tra ở các vùng biên giới để ngăn chặn ASF lây lan sang các quốc gia lân cận.
Theo Quy định của Ủy ban EU (2020/687), việc giám sát và kiểm soát ASF đã trở thành ưu tiên hàng đầu trong các chính sách của chính phủ Ba Lan. Mỗi khi có đợt bùng phát mới, các khu vực bị ảnh hưởng đều được liệt vào danh sách các vùng hạn chế, và mọi hoạt động xuất nhập khẩu liên quan đến heo và các sản phẩm từ heo đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định kiểm soát dịch bệnh.
Ảnh hưởng của ASF đến kinh tế nông nghiệp Ba Lan
Năm 2024 là một năm đầy thách thức đối với ngành chăn nuôi heo tại Ba Lan. Các chuyên gia kinh tế nông nghiệp ước tính rằng, dịch tả ASF có thể gây thiệt hại hàng trăm triệu euro cho các hộ nông dân và các doanh nghiệp liên quan. Do việc xuất khẩu thịt heo và các sản phẩm từ heo bị đình trệ, giá thịt heo trên thị trường đã tăng mạnh, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng trong và ngoài nước. Đồng thời, chi phí tiêu hủy và phòng ngừa ASF đã làm tăng đáng kể gánh nặng tài chính lên các trang trại chăn nuôi.
Xu hướng dịch bệnh ASF tại châu Âu
Không chỉ riêng Ba Lan, nhiều quốc gia châu Âu khác cũng đang đối mặt với ASF, bao gồm Đức, Hungary và Romania. Theo báo cáo từ Ủy ban châu Âu, trong 9 tháng đầu năm 2024, châu Âu đã ghi nhận hàng trăm trường hợp bùng phát ASF, chủ yếu ở các khu vực có mật độ chăn nuôi cao.
Các nhà khoa học cho rằng, sự lan truyền của ASF có thể do nhiều yếu tố, bao gồm việc di chuyển của heo hoang dã và việc không tuân thủ đầy đủ các biện pháp an toàn sinh học tại một số trang trại. Việc kiểm soát ASF đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia và tổ chức quốc tế nhằm ngăn chặn sự lan rộng của dịch bệnh, đặc biệt là trong bối cảnh di chuyển giữa các quốc gia trong khu vực châu Âu khá dễ dàng.
Giải pháp cho tương lai
Để đối phó với tình trạng bùng phát dịch bệnh ASF, các chuyên gia cho rằng cần phải tăng cường hơn nữa các biện pháp phòng ngừa và giám sát dịch bệnh. Chính phủ Ba Lan cần đầu tư thêm vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ tiên tiến nhằm phát hiện sớm và kiểm soát sự lây lan của ASF.
Một trong những giải pháp khả thi là triển khai hệ thống kiểm soát dịch bệnh tự động dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data). Những công nghệ này có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu của ASF và cung cấp dữ liệu kịp thời để chính quyền đưa ra các biện pháp ứng phó hiệu quả. Đồng thời, việc nâng cao nhận thức của người chăn nuôi về an toàn sinh học và tuân thủ các quy định của Ủy ban châu Âu cũng là yếu tố quan trọng.
Ngoài ra, sự hợp tác giữa các nước trong khu vực và với các tổ chức quốc tế cũng rất cần thiết. Sự phối hợp này không chỉ giúp chia sẻ thông tin và kinh nghiệm, mà còn tăng cường khả năng ứng phó của toàn bộ khu vực châu Âu trước mối đe dọa từ ASF.
